Lehuntze, Mugerre, Hiriburu, Milafranga : errobitik Aturrira

Ikustekoak
Mugerre
Lehuntze
Hiriburu
Milafranga

Mugerre, Lehuntze, Hiriburu eta Milafrangara lehen aldiz heltzen garenean, koloreen aniztasuna zaigu deigarri egiten. Baiona inguruko herri hauek landa eremuko edo baserrialdeko goxotasuna atxiki dute, eta etxe lapurtarren arkitektura ere. Aturri eta Errobi ertzetako hezeguneen, mendietako iratze gorrailen eta Kantauri itsasoko zerumugaren artean bazter koloretsu eta orotarikoak aurkituko dituzue.

Errobi eta Aturri inguruetan ikustekoak

Lehuntzeko abadia

Baionatik 10 minutura dagoen Lehuntzeko abadia bere eraikin guztiak atxiki dituen eliza erromanikoa da. Hori, Euskal Herrian ezohiko ezaugarria da. Halere, urteetan zehar, erabilpen ugari izan dute, besteak beste serorentzako komentu eta laborantzarako biltegi. Gaur egun, eliza elizkizunetarako eta kontzertuetarako erabiltzen da.
Herriko plazatik pasako zaretenean, giltzak eska ditzakezue Herriko Etxean. Bestela, udan bisita gidatuak antolatzen dituzte eta turismo bulegoan erreserba egin daiteke.

GEHIAGO JAKIN

Mugerreko gurutzea

Mugerre erdigunetik oinez joan gaitezke gurutzeraino. Pik-nika egiteko leku atsegina da. Bertatik itsasoa eta mendiak ikusten dira, eta gainera istorio luzeko lekua da.
Lehen deus ez zegoenean, hutsik zegoenean, Akelarre deitzen zuten lekua. Hain zuzen XVII. mendean sorginen (hala deitzen baitzituzten) ehiza amorratuarengatik. Gero elizak Azerilarre deitu zuen eta gurutzea ezarri oroitarazteko erritu paganoak iraganeko gauza zirela.

Gaineko bidea

Hiriburutik Hazparnera joateko "Gaineko bidea" har dezakezue.
Bide hori segitzen zuten lehen Iruñera Orreagatik joateko, ezen muino lerroaren gainetik igarotzen denez, urte osoan zehar har baitzitekeen aski idorra egoten baitzen.
XIX. mendean Napoleonen tropentzako bide estrategikoa izan zen, eta horregatik frantsesek "route impériale" (enperadorearen bidea) deritzote.
Argazki zaleek nahi bezainbat leku atzemanen dute irudiak egiteko, eta Hiriburu eta Milafrangaren eremuetan hainbat leku daude prestatuak pik-nika egiteko.

GR 8 Ahurti eta Sara artean

Landetan hasi eta GR 8 ibilbidea Ahurtiko aldarri portutik pasatzen da Ardanabia erreka segituz, eta hortik Urketa eta Mugerre zeharkatzen ditu. Gero erliebea aldatzen hasten da. Hiriburu eta Milafranga artean muino eremuan sartzen gara eta horrela segitzen du Kanbo eta Sararaino.

Milafrangan Gaindi lasterketa

Ekainan

Milafrangan Gaindi lasterketak Milafrangako oinezko ibilbide ohiko bat segitzen du. Urtero egiten den lasterketak ekainean 900 bat lasterkari eta ibiltari elkartzen ditu. Giro bikaina da, bereziki talo eta txistorra pausaldiei esker. Hortik datorkio ere ospe berezia.

Mugerre

Parrokiaren aztarnak Erdi Arokoak dira, baina Mugerre izena lehen aldikotz 1556an agertzen da Mouguerro gisa. Dirudienez, euskal "muga" hitzetik dator, garai hartan Mugerrek herri gaskoiekiko muga linguistiko eta administratiboa markatzen baitzuen.

Baionari lotua da, eta orotariko paisaiak eskaintzen dizkigu. Aturri bazterreko "bartak" (laborantzan baliatzen diren hezeguneak) eta euskal herri txikien ezaugarriak atxiki dituen Elizaberri auzoko muinoak. Bestalde, aitzinekoarekin kontraste eginez, portuaren inguruan industrialde bat garatuz joan zen 1950 eta 1960 artean.

Mugerreko erdigunetik Gurutzeraino oinez bazoazte, lapurtar estiloko etxeak eta eliza ikusteko aukera izanen duzue. Ibilbide horretan segituz, Euskal kostaldea ikus daiteke Angelutik Gipuzkoaraino eta beste aldean Zuberoako Orhi mendiraino.

Lehuntze

Lehuntze abadiaren inguruan sortu zen. XII. mendeko eraikin erromanikoa euskarazko ebangelizazioaren hasieran sortu zuten fraideek.

Herria Aturri bazterreko muino batean dago. Portuan, bela eta ur-eski eskola bat dago, urte osoan zabalik.

Herrigunea ongi konpondu dute. Ibilbide labur batek orientazio mahai batera garamatza, bertatik paisaiaren irakurketa baten egiteko. Beste ibilbide batek, Arbeou lakutik abiatu eta zurzurien artetik bartetaraino eramanen gaitu.

Hiriburu

Herriaren jatorrizko izena Iruber zen, baina legenda batengatik Hiriburu bilakatu zen... 1400. urte inguruan, Sugulna izeneko herensuge hiru buruduna Larrunen zuen bizilekutik atera eta Irubeko Lisaga iturrira joan omen zen biztanleen izutzera. Baina zaldun gazte batek borrokatu eta biak bertan hil ziren... Hortik, herria Hiruburu izendatu zuten eta gero Hiriburu.

Zoazte Errobi bazterrean den Herensugearen iturria, Hillans-eko barten gainetik pasatzen den Lisaga ibilbidea segituz. Herrigunean, aldaketa guti jasan duten XVII eta XVIII. mendeko etxe ederrak ikus daitezke. Baionako sarreran kokaturik, Hiriburuko elkarteak biziki aktiboak dira eta La Perle gelak urte osoan zehar kultur ekitaldiak eskaintzen ditu.

Milafranga

Mugerre eta Lehuntze bezala, Milafranga gainaldean dago, baina Errobiraino iristen da.

Lehen, portu bat zegoen Santa Maria auzoan eta ontziak bertara heltzen ziren. Baionatik Uztaritzeraino zihoan zirga bidea, merkantziak garraiatzeko erabiltzen zena, bide berde bilakatu dute. Bide atsegina da familia ateraldiak egiteko, oinez edo bizikletaz; betiere motorrik gabeko ibilgailuz !

Mugerre, Beskoitze eta Urketa bezala, Milafrangan badira milioika urtez itsas sakonean pausatu ziren sedimentuek osatu gesal-hobiak daude. XX. mende hasiera arte, gatz lodia biltzen zuten janaria kontserbatzeko eta xingarra gazitzeko. Gatza Baionako portura eramaten zuten Errobi ibaian gaindi.