Aldudeko Ibarra

Ikustekoak
Aldudeko ibarraren potreta
Ibarra eta ehiza
Mendi ibilaldiak eta arrantza
Animazioak

“Aldudeko ibarra” deritzona, Baigorriko ibarraren goiko aldea da. Aldudeko ibarra osatzen duten hiru herriek, Banka, Aldude eta Urepele, Euskal Herriko tradizioak atxikitzen jakin dute. Artzainen eremua dugu hau, bereziki Kintoa eskualdean.
Bisitariak gastronomia geldialdi goxoak eginen ditu (JDB xingarra, amuarraina, gasna), eta kirol jarduera ugari ere (ibilaldiak, mendi bizikleta, arrantza eta ehiza). Ezin ez aipa Hargibel kaskorako ikuspegi apartak lekuari ematen dion xarma berezia.

Aldude ibarreko ikustekoak

Pierre Carton La pisciculture de la Truite de Banka est une des plus connues de la vallée des Aldudes.

Bankako Amuarrainak

Bankako arrainak

Bankako Amuarrainak, haraneko arrain hazitegietako bat da. Bertan museoa antolatu dute. Hor ezagutuko duzue Bankako bi biztanlek sortu leku horren historia. Ondotik, arrain ontziak eta bertako biztanleak ezagutuko dituzue. Bideo labur batekin amuarrainen hazkuntza eta prestakuntza azaltzen dute. Errobi bazterreko ibilbidea egin eta, geldi zaitezte dendan. Amuarrainekin egin jakiak biziki erakargarri eginen zaizkizue, eta amuarrain larruz eginiko larrukiak ere bai.

Bankako Amuarrainak

Euskal zerriaren Kintoa JDB

Kintoa

Bankatik 7 km-ra, Aldude herrian dugu JDB-ko euskal zerri zuri beltzaren sorlekua. Euskal zerriaren ezagutzeko ibilbideak inguruko mendietarako ikuspegi ederrak eskaintzen ditu. Eta 80kadan desagertzear zegoen bertako arrazari buruzko xehetasunak ikasiko dituzue. Ibilaldia Pierre Oteizarenean egiten da. Bera izan da arraza horren berpizkundearen bultzatzaileetako bat.

Euskal zerriaren Kintoa JDB

Urepeleko gasnategia

Haraneko azken herria dugu Urepele. Hor Dago etxeko gasnategian ardi gasna eskuz egiten dute. Dominique-k, gasnategiaren sortzaileetakoa, bisita gidatu batean, bere lanbidea eta haranarentzako duen maitasuna kontatuko dizkizue. Zer berezitasun du gasnategi horrek ? Ardi gasna esne gordinarekin egiten dutela.

Urepeleko gasnategia

Aldudeko ibarraren potreta

Aldudeko ibarraren potreta

Nafarroa Behereko Aldude ibarra Ipar Euskal Herriko isolatuenetako bat bezala ezaguna da. Baigorritik goiti, hiru herrik osatzen dute: lehenik Banka, 200 eta 1300 metroko goratasunean, gero Aldude, euskal zerriaren sehaska, eta azkenik Urepele Kintoa eta Sorogainerako sarbidea.

Mendigune horrek, paisaia zoragarriak eskaintzen ditu Nafarroa Garaiaren atarian, eta mendian ibiltzeko lekurik atseginenetako bat da. Hairako pagadian ere sar zaitezkete Urepelera joateko mendi errepide txikietatik.

Haraneko lehen herria den Banka erromatar garaitik ezaguna zen burdin eta kobre meategi emankorrak baitzituen. XIX. mende arte ustiatu zituzten. Herriko sartzean oraindik zutik den labe garaia ikus daiteke.

Ibarraren garapena eta zenbait istorio

Aldudeko ibarreko herriak XVI. mendean hasi ziren garatzen, Baigorriko familietako gazteenek sorturik. Artzain bordak bizitzeko etxe bilakatu zituzten. Antzina, Banka Baigorriko auzoa zen, “Burdinola” deitua. Bistan da, izen hori meategien ustiapenari zor zion. Aldudeko elizak Mexikoko enperadore Maximilian I.ren (Sissi-ren koinata) arrosarioa gordetzen du. Ibarreko biztanle batek enkantean erosi zuen eta gero parrokiari eskaini zion. Urepele Kintorako ataria da. Mendigune horretan Frantziak eta Espainiak ez zuten jakin izan beren muga non inposatu, eta hautsi-mautsi bat egin zuten: Espainiak lurrak kendu zizkigun, eta Frantziak bertako familiak asimilatu zituen.

Ibarra eta ehiza

Aldudeko Ihizia

Photo : © Pierre Carton Comme partout au Pays Basque, la chasse est une tradition séculaire. L'arrivée de l'automne signifie l'arrivée des palombes. Les palombes seront ensuite cuisinées soit en salmis soit au capucin, un mode de cuisson typique du Pays Basque.

Ibarran barna, larrazkena heldu denean, ehiza jarduera nagusietako bat bilakatzen da. Urtero ehiztari andana biltzen da inguru hauetan bereziki usoak ehizatzeko. Garai horri "sukar urdina" deritzote, uso lumen kolorea dela-eta.

Aldudeko ibarra da sare ehiza praktikatzen duen azken lekuetako bat.